STALKING.
NAME IT. KNOW IT.
STOP IT.
postępowanie karne
PRZEBIEG POSTĘPOWANIA KARNEGO
Proces karny polega na podjęciu działań zmierzających do wykrycia i ujawnienia przestępstwa, osądzenia przestępcy i wykonania wyroku (kara, środki karne, środki zabezpieczające). Dokładny opis tych czynności zawiera Kodeks postępowania karnego z dnia 6 czerwca 1997r. z późn. zm.
Postępowanie karne dzieli się na następujące etapy:
-
Postępowanie przygotowawcze (prowadzone w formie śledztwa albo dochodzenia),
-
Postępowanie główne (przed sądem I instancji),
-
Postępowanie odwoławcze (kontrolne, przed sądem II instancji),
-
Postępowanie wykonawcze.
Postępowanie karne rozpoczyna się od zawiadomienia o przestępstwie lub jego wszczęcia na skutek informacji uzyskanej w inny sposób przez organ prowadzący postępowanie (np. poprzez lekturę doniesień prasowych, wiadomości w serwisach internetowych).
Każdy, kto dowiedział się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję. Zawiadomienie może mieć formę pisemną, ustną, listu elektronicznego lub faksu.
Pisemne zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa / o popełnieniu przestępstwa powinno spełniać wymogi pisma procesowego, tzn. należy w nim umieścić imię i nazwisko osoby składającej pismo, jej adres (jeżeli adres do korespondencji jest inny, należy go podać), datę i odręczny podpis osoby składającej pismo. W treści zawiadomienia należy opisać zdarzenie, wskazując czas i miejsce jego zaistnienia, podać (w miarę możliwości) dane osób (imię i nazwisko oraz adres) mogących posiadać informacje w sprawie i dołączyć dokumenty potwierdzające okoliczności opisywane w zawiadomieniu.
Możliwe jest też złożenie ustnego zawiadomienia o przestępstwie. Wówczas z czynności takiej jest sporządzany protokół, spisany przez prokuratora lub policję. W protokole tym, podobnie jak w pisemnym zawiadomieniu, można zamieścić wniosek o ściganie. Policja lub inny organ prowadzący postępowanie sprawdzają przytoczone w zawiadomieniu okoliczności. W protokole przesłuchania nie zamieszcza się danych dotyczących miejsca zamieszkania i miejsca pracy pokrzywdzonych i świadków. Dane te dostępne są do wiadomości organu prowadzącego postępowanie.
Poniżej znajdziesz krótki opis przebiegu postępowania karnego, zawierający najważniejsze informacje podane w przystępny sposób.
1 . Postępowanie przygotowawcze
Kto prowadzi postępowanie przygotowawcze?
Pierwszym ogniwem postępowania karnego jest postępowanie przygotowawcze. Ten etap postępowania prowadzony jest (z reguły) przez policję lub prokuraturę, czyli tzw. organy ścigania. Uprawnienia policji przysługują także organom Straży Granicznej oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, w zakresie ich właściwości oraz innym organom przewidzianym w przepisach szczególnych.
Cel.
Celem tego etapu jest wyjaśnienie okoliczności przestępstwa, a więc przesłuchiwani są świadkowie, zbierane dowody przygotowywana jest dokumentacja dla sądu.
Forma postępowania.
Postępowanie przygotowawcze może toczyć się w formie śledztwa lub dochodzenia.
Dowody.
Na tym etapie dowody są zbierane i utrwalane w formie procesowej, po to by były możliwe do wykorzystania w toku dalszego postępowania.
Dla przykładu nie może być dowodem notatka policjanta sporządzona podczas nieformalnej rozmowy ze świadkiem zdarzenia. Dowodem może być prawidłowo przygotowany protokół z przesłuchania świadka w odpowiedniej formie i po udzieleniu mu odpowiednich pouczeń (o możliwości odmowy zeznań, o odpowiedzialności za fałszywe zeznania). Tylko tak przeprowadzony dowód z przesłuchania świadka ma formę procesową.
Na tym etapie organy ścigania najczęściej przeprowadzają dowody z przesłuchań świadków i podejrzanych, zbierają i zabezpieczają dowody rzeczowe (sporządzając na tę okoliczność stosowne protokoły), a nawet przeprowadzają dowody z opinii biegłych.
Postępowanie przygotowawcze dzielimy na:
-
postępowanie w sprawie, kiedy organy ścigania próbują ustalić, czy doszło do popełnienia czynu zabronionego i kto jest jego sprawcą;
-
postępowanie przeciwko osobie, kiedy zebrane dowody pozwalają na postawienie konkretnej osobie zarzutu popełnienia czynu zabronionego (wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów).
Postępowanie w sprawie przekształca się w postępowanie przeciwko osobie z chwilą przedstawienia zarzutu podejrzanemu. Na tym etapie najważniejszą osobą jest prokurator. Postępowanie to kończy się w zasadzie z momentem skierowania do sądu aktu oskarżenia.
Strony postępowania.
W postępowaniu przygotowawczym stronami są pokrzywdzony i podejrzany.
Przebieg.
Postępowanie rozpoczyna się od zawiadomienia o przestępstwie (może też zostać wszczęte na skutek informacji uzyskanej w inny sposób przez organ prowadzący postępowanie), a kończy się zwykle wniesieniem do sądu aktu oskarżenia, ewentualnie umorzeniem postępowania lub odmową jego wszczęcia (w wyjątkowych wypadkach możliwe są również inne decyzje procesowe).
Dostęp do akt sprawy w postępowaniu przygotowawczym.
W postępowaniu przygotowawczym dostęp do akt sprawy jest ograniczony. Z reguły zatem podejrzany nie wie jakimi dowodami dysponują organy ścigania. Zazwyczaj dopiero tuż przed zakończeniem postępowania przygotowawczego podejrzany uzyskuje pełny dostęp do akt sprawy.
2. Postępowanie sądowe
Drugi etap postępowania karnego to postępowanie sądowe. W tej fazie sąd musi zapoznać się ze wszystkimi zgromadzonymi w sprawie dowodami zanim orzeknie czy podejrzany (który w toku postępowania przed sądem nazywany jest oskarżonym – od aktu oskarżenia) popełnił zarzucone mu przestępstwo, czy też jest niewinny. Oznacza to, że świadkowie, którzy byli już przesłuchani przez policję lub prokuratora, będą musieli zostać ponownie przesłuchani przed sądem.
Przebieg postępowania - rozprawa główna.
W zależności od wagi popełnionego przestępstwa postępowanie sądowe odbywa się w sądzie rejonowym lub okręgowym.
Składa się z następujących elementów:
-
rozpoczęcie rozprawy
-
przewód sądowy (odczytanie oskarżenia, przesłuchanie oskarżonego, pouczenie oskarżonego o przysługujących mu prawach, przeprowadzenie dowodów);
-
przemówienie stron (tzw. mowy końcowe);
-
wydanie wyroku (sąd może również zawiesić lub umorzyć wyrok).
Akt oskarżenia.
Najczęściej postępowanie sądowe rozpoczyna się wniesieniem do sądu aktu oskarżenia. Podstawowym obowiązkiem sądu jest ustalenie prawdy, co odbywa się w drodze rozprawy, podczas której po jednej stronie zasiada oskarżyciel (tj. prokurator, oskarżyciel posiłkowy, oskarżyciel prywatny), a po drugiej stronie oskarżony, któremu przysługuje obrońca. Strony postępowania przedstawiają odpowiednio argumenty za tezami i przeciw tezom aktu oskarżenia.
Przewód sądowy.
Proces sądowy ma charakter dynamiczny i składa się z ogółu czynności procesowych dokonywanych przez wszystkich uczestników postępowania. Najważniejszą częścią tego postępowania jest rozprawa główna, w której toku przeprowadzane są dowody, np. z zeznań świadków lub opinii biegłych.
Zakończenie postępowania.
Rozprawa kończy się wydaniem wyroku. Rozstrzygnięcie sądu może polegać na uniewinnieniu oskarżonego, umorzeniu postępowania, warunkowym umorzeniu postępowania lub skazaniu oskarżonego.
Dostęp do akt sprawy w postępowaniu sądowym.
W toku postępowania sądowego oskarżony ma pełny dostęp do akt sprawy i zna w zasadzie wszystkie obciążające go dowody.
3. Postępowanie odwoławcze
Etap trzeci stanowi postępowanie odwoławcze, które wszczyna się na skutek odwołania jednej ze stron od ogłoszonego wyroku w sądzie wyższej instancji.
Cel.
W postępowaniu karnym zostały przewidziane środki prawne, które pozwalają wzruszyć zapadłą w procesie decyzję, poddać ją kontroli innego organu procesowego albo pozbawić ją mocy prawnej.
Środki odwoławcze od wyroku to: apelacja, zażalenie i sprzeciw.
Apelacja możliwość odwołania się do sądu wyższej instancji od wyroku nieprawomocnego, przysługuje od wyroków sądu pierwszej instancji.
Zażalenie służy do zaskarżania niektórych postanowień i zarządzeń sądu. Skierowane jest przeciwko postępowaniu sądowemu może być wniesione 7 dni od daty wydania postanowienia.
Sprzeciw wobec postanowienia lub zarządzenia oraz sprzeciwu wobec wyroku nakazowego.
NADZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻENIA
Do procesowej kontroli prawomocnych orzeczeń służą także nadzwyczajne środki zaskarżenia - środki odwoławcze od wyroku sądu II instancji. Funkcję sądu odwoławczego pełni Sąd Najwyższy. Kasację może wnieść również np. Rzecznik Praw Obywatelskich w ciągu 30 dni od daty doręczenia orzeczenia.
Kasacja.
Służy stronie od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie oraz od prawomocnego postanowienia sądu odwoławczego o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środka zabezpieczającego w postaci m.in. pobytu w zakładzie psychiatrycznym. Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny oraz Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie. Uprawnienie to przysługuje także Rzecznikowi Praw Dziecka, jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia praw dziecka.
Wznowienie postępowania.
Środek umożliwiający wznowienie prawomocnie zakończonego postępowania sądowego, jeżeli m.in. w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa lub w sprawie ujawniły się nowe fakty lub dowody wskazujące przykładowo, że skazany nie popełnił czynu.
Niepoczytalność, obrona konieczna, stan wyższej konieczności, rozkaz, działanie w granicach uprawnień, eksperyment medyczny to tylko niektóre okoliczności wyłączające osoby spod odpowiedzialności karnej.
4. Postępowanie wykonawcze
Ostatni etap to postępowanie wykonawcze w sprawie karnej. Rozpoczyna się z chwilą uprawomocnienia się wyroku i przesłania go do organu wykonawczego np. policji w celu jego wykonania.
Funkcje.
-
Egzekucyjna – polegającą na wykonywaniu prawomocnych wyroków skazujących.
-
Likwidacyjna – polegającą na prawnym usuwaniu skutków skazania lub łagodzeniu jego efektów.
Postępowanie to regulowane jest przez ustawę Kodeks karny wykonawczy z dnia 6 czerwca 1997r. Postępowanie wykonawcze odbywa się również pod kontrolą sądu.
