Uwagi i objaśnienia do wniosku o ściganie.

 

a. Przestępstwa ścigane na podstawie wniosku.

​

Tego rodzaju wniosek dotyczy tzw. przestępstw bezwzględnie wnioskowych, które zawsze są ścigane w tym trybie. I tak m.in. przestępstwa: groźby karalnej (art. 190 § 1 KK), tzw. stalking (art. 190a § 1 i 2 KK), są ścigane na wniosek pokrzywdzonego. Zgodnie z art. 12 § 1a Kodeksu postępowania karnego: „Uzyskanie wniosku o ściganie należy do oskarżyciela. Jeżeli powodem uzyskania wniosku jest wyłącznie uprzedzenie przez sąd stron o możliwości zakwalifikowania czynu według innego przepisu prawnego, przewidującego ściganie na wniosek, uzyskanie wniosku o ściganie należy do sądu”.

 

Z uwagi na brak regulacji szczególnej związanej ze sposobem (formą) przekazania wniosku o ściganie, dopuszczalne jest uczynienie tego przez prawidłowo umocowanego pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, jeśli z innych okoliczności nie wynika wprost w sposób obiektywny wola przeciwna jego mandanta (post. SN z 20.4.2016 r., III KK 452/15, Legalis). Jeżeli czyn popełniony został w stosunku do osoby, która ukończyła 15. rok życia, uprawnienie do złożenia wniosku przysługuje rodzicom, m.in. matce pokrzywdzonej, ponieważ osoba 15-letnia jest również osobą małoletnią (art. 10 KC) (post. SN z 28.11.2008 r., V KK 174/08, Legalis). Pełnomocnik opiekuna faktycznego, wykonującego prawa nieporadnego pokrzywdzonego (art. 51 § 3 KPK), jest uprawniony, w ramach ogólnego umocowania do wszystkich czynności w postępowaniu karnym (art. 91 KPC w zw. z art. 89 KPK), do skutecznego złożenia wniosku o ściganie (art. 12 § 1 KPK) (post. SN z 23.10.2012 r., III KK 2/12, Legalis).

b. Forma wniosku.

​

Ustawa karnoprocesowa nie określa formy, w jakiej pokrzywdzony ma wyrazić wolę ścigania, tj. złożyć wniosek. Wola ta może być zatem wyrażona np. do protokołu przesłuchania w charakterze świadka. Istotne jest to, by z dokumentu procesowego w sposób wyraźny wynikało żądanie pokrzywdzonego przestępstwem ścigania sprawcy (wyr. SN z 4.1.2006 r., V KK 263/05, Legalis). Do chwili otrzymania wniosku organy procesowe dokonują tylko czynności niecierpiących zwłoki w celu zabezpieczenia śladów i dowodów, a także czynności zmierzających do wyjaśnienia, czy wniosek będzie złożony (art. 17 § 2 KPK). Brak formalnego wniosku o ściganie może być uzupełniony w każdym stadium toczącego się postępowania karnego, a więc nie tylko przed jego umorzeniem, lecz także po jego prawomocnym umorzeniu – o ile nie nastąpiło przedawnienie karalności przestępstwa ściganego na wniosek (wyr. SN z 4.4.2000 r., V KKN 29/00, Legalis).

c. Termin wniesienia wniosku.

 

Przepisy Kodeksu karnego nie zakreślają terminu, w jakim powinno nastąpić złożenie wniosku. Jest to bowiem uzależnione od woli pokrzywdzonego. W każdym razie taki wniosek musi być złożony przed upływem przedawnienia (wyr. SA w Katowicach z 5.12.2000 r., II AKa 325/00, Legalis). Wniosek o ściganie może być złożony na każdym etapie postępowania karnego, w tym również w postępowaniu odwoławczym toczącym się w związku z umorzeniem postępowania z powodu braku wniosku o ściganie. Jedyny warunek skutecznej konwalidacji czynności w tym zakresie odnosi się do przedawnienia karalności przestępstwa ściganego na wniosek (post. SN z 30.5.2017 r., IV KK 171/17, Legalis).